Παιδιά και οικονομική κρίση: Τρόποι διαχείρισης

Η επίδραση της οικονομικής κρίσης στην ψυχολογία των παιδιών: τρόποι διαχείρισης συναισθημάτων και συμπεριφοράς. Τον τελευταίο καιρό πολλά πράγματα ακούγονται σε σχέση με την οικονομική κρίση. Αυτό που κυριότερα μ’ έχει συνταράξει πρωτίστως ως μητέρα κι έπειτα ως ειδικό είναι o αντίκτυπος που έχει η οικονομική κρίση στον ψυχοσυναισθηματικό κόσμο των παιδιών.
Η ομιλία που είχα σ’ ένα Νηπιαγωγείο σχετικά με την πειθαρχία των παιδιών κατέληξε σε έντονο πόνο, θυμό, αγανάκτηση, θρήνο εξαιτίας των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών . Οι γονείς αισθάνονται ανεπαρκείς σ’ αυτό τον δύσκολο ρόλο που έχουν επωμιστεί και πρέπει να τον φέρουν σε πέρας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Καθημερινά είναι τα κρούσματα ασιτίας παιδιών αλλά και παράλληλα η εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, τα οποία είναι αποτέλεσμα έντονων και επαναλαμβανόμενων στρεσογόνων καταστάσεων. Υπάρχει μεγάλη έξαρση σε κρίσεις πανικού, αγχώδεις διαταραχές, οι οποίες ακολουθώνται από πληθώρα συμπτωμάτων (πονοκέφαλοι, δύσπνοια, ταχυκαρδία, ζαλάδα, τάση λιποθυμίας, τρόμο χεριών, έλλειψη συγκέντρωσης, μείωση επίδοσης στο σχολείο).
Η αύξηση βίας κι επιθετικότητας αποτελεί βαρυσήμαντη πραγματικότητα που δεν θα μπορούσε να αγνοηθεί. Η γενικότερη αρνητική κατάσταση προκαλεί αρνητικά συναισθήματα τα οποία πολλές φορές γεννούν βίαιες συμπεριφορές. Πολλά είναι τα περιστατικά που αναφέρονται στα σχολεία της αρπαγής κολατσιού ή χρημάτων από συμμαθητές.
Επίσης, η δυσάρεστη οικονομική κατάσταση διέπεται από υπερένταση, φωνές, διενέξεις και διαμάχες οι οποίες λειτουργούν αθροιστικά και προκαλούν κατάθλιψη, στενοχώρια, μελαγχολία. Αντί να ακούγονται χαρούμενες και ξένοιαστες παιδικές φωνούλες, αντικρύζουμε θλιμμένα, στενοχωρημένα προσωπάκια. Με αποκορύφωμα την μείωση αυτοπεποίθησης, αυτοεκτίμησης, αυτοσεβασμού.
Για άλλη μία φορά, θέλω να επισημάνω πόσο σημαντική είναι η αντίδραση των γονιών απέναντι σε όλη αυτή την δυσάρεστη κατάσταση αλλά και πως οι γονείς μπορούν ν’αντιμετωπίσουν και να ενημερώσουν τα παιδιά σχετικά με την οικονομική κρίση.
Θα ήθελα, επιπλέον, να σκεφτούμε και ν’αναρωτηθούμε αν μιλάμε τελικά για οικονομική κρίση ή κρίση αξιών; Θέστε αυτό το ερώτημα στον εαυτό σας για να μπορέσετε να καταστάλαξετε μέσα σας από που θέλετε να ξεκινήσετε σε σχέση με την διαπαιδαγώγηση των παιδιών σας.
Για αρχή, καλό θα ήταν να θέσουμε προτεραιότητες και να οριοθετήσουμε τις ανάγκες της οικογένειάς μας. Όλο αυτά τα χρόνια ζούσαμε σε μία πολύ όμορφη φούσκα που υπήρχε περιττή πολυτέλεια, επίδειξη και αρκετή ματαιοδοξία. Η φούσκα αυτή έσκασε και όλα ξεχύθηκαν και μας παρέσυραν, με οδυνηρά και θλιβερά αποτελέσματα για αρκετά νοικοκυριά.
Επιπλέον, ο τρόπος που οι γονείς βιώνουν την κρίση έχει αντίκτυπο στα παιδιά, γιατί οι γονείς αποτελούν πρότυπα μίμησης και ταύτισης. Έτσι, η ένταση και πανικός από μέρους των γονιών ως αντιμετώπιση των δυσκολιών διαχέεται εύκολα προς τα παιδιά, δημιουργώντας αρκετά ψυχοσωματικά συμπτώματα αλλά και βίαιες συμπεριφορές μεταξύ των μελών της οικογένειας αλλά και πρός τους ομηλίκους τους.
Θα ήταν εποικοδομητικό να εστιάσουμε στην πληροφόρηση και ενημέρωση των παιδιών χωρίς υπερβολικές αντιδράσεις αλλά και ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Επίσης, θα ήταν καλό να ενημερωνόμαστε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όταν δεν είναι μπροστά τα παιδιά, γιατί δεν μπορούν να φιλτράρουν ανάλογα την πληροφορία που θα λάβουν. Μπορεί, λοιπόν, να μεγιστοποιήσουν την πληροφορία και να μην μπορούν μετέπειτα να διαχειριστούν την ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση. Από την άλλη, είναι χρήσιμο για την ομαλή λειτουργία της οικογένειας να υπάρχει ενημέρωση των παιδιών για τυχόν αλλαγές που πρόκειται να γίνουν όσον αφορά στην καθημερινότητα της οικογένειας και χωρίς ενοχές και τύψεις.
Σ’αυτό θα μας βοηθήσει πολύ η διατήρηση ψυχραιμίας, αισιοδοξίας κι ελπίδας, γιατί πολύ απλά η απαισιοδοξία, η μιζέρια και η γκρίνια δεν αλλάζουν την κατάσταση, αντίθετα την χειροτερεύουν. Δεν μπορούμε ως γονείς και ως ενήλικες να ωθήσουμε τα παιδιά μας σε μία βάλτωση συναισθημάτων κι έλλειψης οραμάτων, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι θέλουμε το καλύτερο για τα παιδιά μας και σίγουρα το καλύτερο δεν βρίσκεται στα υλικά αγαθά, αλλά στην μεταφορά και μεταβίβαση θετικών και υγιών συναισθημάτων, που διέπουν τις ισορροπημένες και ψυχικά υγιείς σχέσεις.
Μία άλλη παράμετρος που αποτελεί σημαντικό ρόλο και συντελεί στην καλύτερη διαχείριση συναισθημάτων και συμπεριφορών είναι η άμεση επαφή με το σχολείο και τις δασκάλες των παιδιών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το σχολείο αποτελεί τον πρώτο κοινωνικό φορέα στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Μην διστάσετε να χρησιμοποιήσετε αλλά και να ζητήσετε την βοήθεια και συνεργασία των δασκάλων.
Κυριότερα, ως γονείς να θυμάστε ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας αναπτύσσουν την ικανότητα διαχείρισης συναισθημάτων και αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων. Γιατί , ακόμα, και μέσα από την κρίση δημιουργούνται ισχυροί δεσμοί μεταξύ των μελών και η οικογένεια μένει ενωμένη. Όλοι μαζί μπορούμε και προσπαθούμε να γίνουμε μία γροθιά, αναπτύσσοντας το αίσθημα της κοινότητας και της αλληλεγγύης.
Προσπαθούμε να μην σκεφτόμαστε αρνητικά, βρίσκουμε λύσεις στα προβλήματα, δεν διστάζουμε- αφήνουμε τον εγωισμό στην άκρη- να ζητήσουμε βοήθεια και συμπαράσταση την στιγμή που την χρειαζόμαστε. Πάνω απ’ όλα λειτουργούμε στα πλαίσια της κοινωνικής προσφοράς κι αλληλεγγύης, γιατί όταν είμαστε πολλοί η προσπάθεια είναι αποτελεσματική. Να θυμάστε «η ευτυχία είναι το μόνο πράγμα που διπλασιάζεται, όταν το μοιράζεσαι» (Σβάιτσερ)